menu

Nieuwsbrief Muzikale Verhalen (12) 

Juli 2020  

Welkom

Ongetwijfeld is Arvo Pärt een van de bekendste componisten van hedendaagse klassieke muziek. Zijn Spiegel im Spiegel en Fratres bijvoorbeeld worden in diverse bewerkingen met enige regelmaat wereldwijd uitgevoerd en weten het publiek steeds weer te ontroeren.

In deze nieuwsbrief willen een portret van deze 85-jarige spirituele toondichter uit Estland schetsen. Als kind van zijn tijd kreeg hij in de jaren zestig op het conservatiorium les in seriële* muziek. Na een aantal jaren in deze stijl actief te zijn geweest raakte hij in 1969 in een diepe crisis. Na een zoektocht van zeven jaar vond hij zijn eigen stijl gekenmerkt door tonaliteit, eenvoud, verstilling en spiritualiteit...

*) atonale, twaalftoonstechniek (dodecafonie)

Documentaire over Arvo Pärt

24 Preludes for a Fugue is een geautoriseerde documentaire uit 2002. De film toont momenten die zijn vastgelegd uit het leven van Arvo Pärt en bevat repetities, premières, seminars, vergaderingen en herinneringen. Regisseur Dorian Supin opent een deur naar de innerlijke wereld van een van de meest spirituele componisten uit onze tijd. De documentaire biedt tevens fragmenten uit grote muziekwerken zoals Tabula rasa, Für Alina, Fratres, Orient & Occident, Cecilia, vergine romana en Como cierva sedienta.

N.B. De documentaire is Engels ondertiteld. Dit kan gewijzigd worden in een Nederlandse ondertiteling door de volgende procedure: 1. klik op het icoon ondertiteling (er verschijnt een rood streepje onder het icoon). 2. klik op het icoon instellingen. 3. klik op Ondertiteling Engels > 4. klik op automatisch vertalen. 5. kies uit de alfabetische lijst met talen voor Nederlands.

Ik wens u veel lees- en luisterplezier!

Imke Jelle van Dam


Inhoudsoverzicht


Info bekostiging maandelijkse nieuwsbrief

Mocht u iemand kennen die mogelijk ook interesse heeft in deze nieuwsbrief, wordt het op prijs gesteld als u deze met begeleidend schrijven doorstuurt. Men kan zich dan zelf kosteloos abonneren (info).


Concertagenda

Antrovista actualiseert (bijna) dagelijks de concertagenda.

Overzicht concerten en muziekcursussen

naar boven

Creatief met Corona (4)

  • Is dit nog wel creatief? Wordt dit de toekomst van het openbare muziekleven? Hieronder een uitvoering van het motet 'Jesu, meine Freude' van Johann Sebastian Bach door het Collegium 1704 met dirigent Václav Luks allen met een mondkapje!

  • Dat de impact van de coronacrisis groot is op de arbeids- en inkomenspositie van dansers, acteurs, musici, zangers, technici en producenten, is duidelijk. Hoe groot precies wordt onderzocht in de Survey on Stage. >
  • Voorlopig houdt het kabinet vast aan de anderhalvemeterregel. De impact op het concertleven is groot of soms zelfs funest, dat de roep om dit terug te draaien steeds groter wordt...

naar boven

Arvo Pärt - hoe het allemaal begon

In de jaren vijftig en zestig van de twintigste eeuw schreef Arvo Pärt veel kinderliedjes, pianostukken en muziek voor toneelstukken en animatiefilms. In die jaren was hij betrokken bij verschillende kinderstudio's en theaters, als pianobegeleider en muzikaal ontwerper. Het grootste deel van zijn muziek voor kinderen kwam tot stand door improvisatie tijdens repetities en kreeg pas later hun meer gepolijste vormen...

Tijdlijn van het leven van Arvo Pärt >

naar boven

Credo - omslag voor Arvo Pärt

In november van 1968 vond de première plaats van Credo door het Estonian Radio Choir and Orchestra. Dit werk is een dramatische collage van twee muzikale werelden: Bachs prelude in C groot en Pãrt's eigen twaalftoonsmuziek. Credo kreeg een vurige ontvangst en het publiek verzocht om een herhaling. Een openlijke uiting van zijn geloof in Christus werd echter niet geaccepteerd door de autoriteiten in Sovjet-Estland. De compositie werd doodgezwegen en verdere uitvoeringen werden verboden.

Niet lang daarna raakte Arvo Pärt in een diepe crisis en trok zich terug uit het openbare leven. Hij stopte resoluut met de aangeleerde moderne compositietechnieken, bestudeerde daarvoor in de plaats gregoriaans, de muziek van de Notre Dame en polyfonie uit de Renaissance.

In februari 1976 schetste Pärt een klein tweedelig stuk voor piano in zijn notitieboek onder de titel Für Alina > ... een keerpunt voor de componist en ook voor de westerse muziekgeschiedenis!

naar boven

Tintinnabuli

Wikipedia schrijft: "Tintinnabuli (meervoudsvorm van het Latijnse woord tintinnabulum, dat ‘bel’ of 'klokje' betekent) is een muzikale componeertechniek of stijl gecreëerd door de Estse componist Arvo Pärt. Hij introduceerde deze nieuwe techniek voor het eerst in de werken Für Alina (1976) en Spiegel im Spiegel (1978). De stijl is beïnvloed door de mystieke ervaringen van de componist met zangkunst. Muzikaal wordt Pärts tintinnabulimuziek gekenmerkt door twee soorten stemmen, waarvan de eerste (ook wel de "tintinnabulaire stem") een arpeggio vormt met de tonische drieklank, en de tweede diatonisch beweegt in een stapsgewijze beweging. De werken hebben vaak een langzaam en meditatief tempo, en een minimalistische benadering van zowel notatie en uitvoering. De compositorische aanpak van Pärt heeft zich enigszins uitgebreid sinds de jaren 70, maar het totale effect van zijn muziek is grotendeels hetzelfde gebleven."

naar boven

Muzikaal overzicht Arvo Pärt vanaf 1975 tot heden

In de muziekgeschiedenis wordt Arvo Pärt vermeld in het hoofdstuk 'Eigentijdse klassieke muziek vanaf 1975'. Op de pagina die aan hem is gewijd staan de volgende items: Korte biografie; Overzicht oeuvre; Arvo Pärt Centre; Video's; Waarom is (bijna) iedereen gek van Arvo Pärt? Voorts een overzicht van alle werken die na 1975 geschreven zijn, met luistervoorbeelden op YouTube.

Overzichtspagina Arvo Pärt

naar boven

Marc Albrecht, chef-dirigent

'Marc Albrecht was van 2011 tot 2020 chef-dirigent van het Nederlands Philharmonisch Orkest/Nederlands Kamerorkest en De Nationale Opera, die zich onder zijn muzikale leiding verder ontwikkelden tot instituten van grote (inter)nationale naam en faam', lezen we op orkest.nl >. En verderop: 'Marc Albrecht wordt vooral geroemd om zijn interpretatie van werken van grootheden als Wagner, Mahler en Richard Strauss, maar ook van minder bekende componisten als Zemlinsky en Schreker.'

Vanwege zijn afscheid bij het NedPhO en DNO verscheen onlangs in Trouw een uitgebreid interview. Afsluitend vroeg Peter van der Lint over wat zijn hoogtepunten waren. Citaat: "Een echte ontdekking voor mij was 'Kitesj', de opera van Rimski-Korsakov >. Pierre Audi stelde dat voor en het werd onvergetelijk voor mij. Het succes van Mozarts 'Zauberflöte' was een grote verrassing. Bergs 'Wozzeck' > is een all-time favourite, en Schönbergs 'Gurre-Lieder' het meest bijzonder. Die productie kon nergens anders dan in Amsterdam gerealiseerd worden. Dat ik hier 'Parsifal"> mocht dirigeren in de unieke productie van Audi zal me altijd bijblijven. En natuurlijk die Zevende symfonie van Mahler >. Ik had die symfonie nog nooit eerder gedirigeerd en eigenlijk kwam daarin alles samen wat we hier in Amsterdam hebben opgebouwd. Al miste ik er wel de geboorte van mijn dochter door."

Portret uit 2011

Highlights of chief conductor Marc Albrecht his work at Dutch National Opera

Website Marc Albrecht

naar boven

Schepping, deel 1 (verkorte versie) voor cello en piano

In 1998 ontstond (waarschijnlijk improviserend op de piano; het gekke is: ik weet het niet meer) vanuit een inspiratie het volgende melodische motief inclusief harmonie.

Binnen korte tijd groeide dit - kennelijk vruchtbare - thema uit tot een stuk van enkele tientallen minuten. Het interesante daarbij is dat alles uit deze paar noten is ontstaan zonder in herhaling te hoeven vallen. Niet lang daarna hebben Herman van Mal (altviool) en ik (piano) het vierdelige stuk, dat de naam 'Schepping' kreeg, diverse keren uitgevoerd.

Tien jaar later leerde ik concertpianist Tony Tobin (Austin, Texas) kennen. Hij toonde interesse in mijn muziek. Een jaar later heeft hij een week in Zwolle gelogeerd om uitgebreid kennis te maken met mijn composities. Bij 'Schepping' zei hij direct dat dit stuk zich beter leende voor cello dan voor altviool. Om een lang verhaal kort te maken. In november/december 2010 werd 'Schepping' in een verkorte versie uitgevoerd in het project 'Tolkiens muzikale schepping' met Tony Tobin (piano), Ephraïm van IJzerlooij (cello) en Manjo Joosten (vertelling).

naar boven