Nieuwsbrief Muzikale Verhalen (18)
Januari 2021
Welkom
In de eerste plaats de beste wensen voor het nieuwe jaar... Ook de beste wensen voor de muziekwereld, omdat het nog wel even kan duren voordat vrij musiceren weer mogelijk is. Mijn streven is de ogen niet te sluiten voor het kwaad dat de wereld in zijn greep heeft en toch nieuwsbrieven te blijven verzorgen vanuit een positieve insteek.
In deze nieuwsbrief twee bijzondere bijdragen door abonnees aangedragen, waarvoor heel veel dank. Annelies Rhebergen schreef: "Ken je het 'verhaal' over de in Zutphen geboren Beethoven ipv in Bonn?" En Maria Jenny Burniewicz uit Polen zond een originele Kerstwens.
Ik wens u veel lees- en luisterplezier!
Imke Jelle van Dam
Inhoudsoverzicht
Info bekostiging maandelijkse nieuwsbrief
Mocht u iemand kennen die mogelijk ook interesse heeft in deze nieuwsbrief, dan wordt het op prijs gesteld als u deze met begeleidend schrijven doorstuurt. Men kan zich dan zelf kosteloos abonneren (info).
Concertagenda
Antrovista actualiseert (bijna) dagelijks de concertagenda.
Overzicht concerten en muziekcursussen
naar boven
Kerstmuziek uit Polen
Bovenstaand een link naar mijn lied Kerstnacht met het Kamishibai Theater. Ik nam de tekst van het mooie kindergedicht van mevrouw Gellner... en het liedje werd gezongen door mijn vriendin Marta Andrzejczyk. (...) Op rustige momenten lees ik graag je muzikale verhalen, luister ik naar de muziek die je stuurt. Veel dank en beste wensen voor een mooie Kerst.
Maria Jenny
Kerstnacht
Een bos zat in haar haar
toen ze kwam
Kerstnacht
met een blauw kerstlied.
Ze schudde de gevederde haarspelden uit haar haar,
ze zong met vogels over de stad.
Ze strekte haar handen voor zich uit,
weilanden onder de sneeuw op haar mouwen.
En toen het bos ritselde in haar haar,
huizen in zilveren sandalen knielden.
En toen ze manchetknopen met vogels verstrooide,
groeiden er kerstbomen in hun hart.
naar boven
Zutphen geboorteplaats van Beethoven?
Annelies Rhebergen attendeert op een verhaal dat al vele jaren de ronde doet dat Beethoven niet in Bonn maar in Zutphen geboren zou zijn. Hier onder een citaat uit een brief van haar hand (dd. 4 november j.l.) gericht aan het blad Preludium: "Verreweg de meeste muziekliefhebbers buiten Zutphen nemen het verhaal niet al te serieus. Maar er is toch een kern in het verhaal die maakt dat het al bijna 185 jaar steeds weer opduikt en breed wordt besproken. Het bijgevoegde artikel van Michel Groothedde (stadsarcheoloog) en Sietze Wierda (Historische Vereniging Zutphen) geeft veel meer goed gedocumenteerde informatie. Ik ben geen historicus, maar heb wel de indruk dat beide heren een eerlijk verhaal geschreven hebben, inclusief de twijfels die iedereen erbij heeft. Vorige week zond Omroep Gelderland een documentaire uit over hetzelfde onderwerp, en ook een beetje over het inmiddels helaas gesloten Geelvinck Muziek Museum van Jurn Buisman en Dunya Verwey. In het museum was een kleine expositie over Beethovens geboorteplaats ingericht. De documentaire is nog te bekijken. Daarin wordt uitgebreid aandacht besteed aan de mythe rond de geboorte van Beethoven, in 1790 in Bonn of in 1792 in Zutphen? Googlen op “Zutphen” en “Beethoven” levert nog een paar verwijzingen op. De directrice van het Beethoven Haus in Bonn gaat natuurlijk geen millimeter mee in het verhaal. Heel begrijpelijk, want Duitsland investeert miljoenen in het herdenkingsjaar en dat laat je niet zomaar gaan voor een “sprookje” uit Zutphen. Toen ze vorig jaar in Zutphen op bezoek was, toonde ze zich wel een stuk geïnteresseerder dan in de documentaire, maar dat kan ook uit beleefdheid zijn geweest. Tijdens het Beethovenfestival in Zutphen, deze zomer van 12-14 juni 2021, zal dit onderwerp zeker ook weer aan de orde komen.”
Is Ludwig van Beethoven in Zutphen geboren?
Sporen uit het verleden. Documentaire Omroep Gelderland
beethoven-festival.nl (in Zutphen)
naar boven
Herdenkingsjaar 2021
Muziekrecensent Peter van der Lint schreef begin december in Trouw welke componisten wat hem betreft in 2021 herdacht mogen worden: Camille Saint-Saëns, Engelbert Humperdinck, Josquin des Prez, Astor Piazzolla en Mieczyslaw Weinberg. En van eigen bodem: Tristan Keuris, Alphons Diepenbrock, Pieter Hellendaal en Jan Pieterszoon Sweelinck.
Klik hieronder op de naam voor een biografie en muziekvoorbeelden:
Camille Saint-Saëns (1835 – 1921)
Engelbert Humperdinck (1854 – 1921)
Josquin des Prez (~1450 – 1521)
Mieczyslaw Weinberg (1919 – 1996)
Alphons Diepenbrock (1862 – 1921)
Pieter Hellendaal (1721 – 1799)
Jan Pieterszoon Sweelinck (1562 – 1621)
Andere kandidaten, niet door Peter van der Lint vermeld, zijn onder meer: Robert Fayrfax (1464 – 1521), Philippe de Monte (1521 – 1603) en Matthew Locke (~1621 – 1677).
naar boven
Igor Levit, maatschappelijk betrokken pianist
Op 8 december schreef Trouw over meesterpianist Igor Levit: "Voor de meeste kunstenaars betekende de coronacrisis dat zij van het toneel verdwenen. Maar Igor Levit, de Duitse pianist van Joods-Russische afkomst, kwam er juist extra door in de schijnwerpers te staan. Op 10 maart, zijn 33ste verjaardag, speelde de pianist Igor Levit zijn laatste concert. Een dag later lag Duitsland plat door het coronavirus en waren alle concertzalen dicht."
Het artikel vervolgt met de beschrijving van zijn initiatief daags daarna gedurende een kleine twee maanden elke avond via sociale media live concerten te verzorgen met steeds een ander programma.
"Dagelijks bedacht hij rond lunchtijd wat hij ’s avonds zou spelen. De ene keer iets uit de Goldbergvariaties van Bach, een andere keer Billy Joels ‘And so it goes’. Vaak Bach of Beethoven, maar ook onbekend werk van moderne componisten als Morton Feldman of Frederic Rzewski. Dat impulsieve plan werkte. 350.000 mensen luisterden naar dat eerste huisconcert, minstens tienduizenden van over de hele wereld bleven dagelijks zijn pianospel volgen."
"Sinds een jaar of vijf doet hij mee aan de internationale top. Begin februari, vlak voor de lockdown, speelde hij in de serie Meesterpianisten in het Concertgebouw. (...) Hij richt zich op het serieuze werk van Bach en Beethoven, op ingewikkelde transcripties van Wagner-opera’s, op onbekend repertoire van bijvoorbeeld Frederic Rzewski en Morton Fieldman en op omvangrijke werken. Op een van zijn huisconcerten speelde hij gedurende zestien uur Satie’s ‘Vexations’, een werk met 840 herhalingen. Levits muzikale smaak is anders, zoveel is zeker."
"Wat ook anders is, is zijn maatschappelijke betrokkenheid. (...) In 2018 speelde hij op een concert als toegift ‘Guernica’ van Paul Dessau, een muzikale reactie op Picasso’s schilderij over de Spaanse Burgeroorlog. (...) Ook op Twitter en Instagram laat hij zich niet onbetuigd in politieke discussies, met name over antisemitisme. Eind 2019 werd hij om die reden bedreigd en moest hij zijn recitals enige tijd met bewaking spelen. In Duitsland is Levit al lang niet meer alleen pianist. Hij is ook een stem in het maatschappelijke debat. (...) Die uitgesproken houding legt hem intussen geen windeieren. Levit staat wereldwijd in de schijnwerpers. Alle kranten, tot The New Yorker, The Guardian en Le Figaro aan toe, schrijven over zijn memorabele huisconcerten. (...) Voor Levit is de tegenstelling tussen muziek maken en maatschappelijke betrokkenheid niet zo groot als ze lijkt. Muziek heeft voor hem ook een morele dimensie. Of het nu gaat over de revolutionaire vrijheidsheld Beethoven of over Rzewski’s variaties over het Chileense verzetslied ‘The people united will never be defeated!’ of ‘Guernica’ van Paul Dessau."
"De 32 pianosonates die Ludwig van Beethoven schreef, zijn te beschouwen als een mijlpaal in de muziekgeschiedenis. De wijze waarop Igor Levit ze speelt, is opnieuw als een mijlpaal te beschouwen: zelden zal een musicus zo duidelijk de bedoelingen van Beethoven hebben blootgelegd. Adembenemend is het resultaat. Letterlijk en figuurlijk. In 1819 stuurde de Weense muziekuitgever Anton Diabelli een muziekthema naar talrijke componisten met het verzoek er een variatie op te maken. Beethoven schreef direct maar liefst 20 ingenieuze variaties, die hij in 1826 tot 33 uitbreidde. Met deze ‘Diabelli-variaties’, opus 120 creëerde hij het grootste, moeilijkste en vooruitstrevendste pianowerk van zijn tijd."
Pianist under police protection
Rzewski - The People United Will Never Be Defeated!
Beethoven - Diabelli Variations
Overige opnamen van Igor Levit
naar boven
Bruckners 3e en 9e symfonie en de kosmische evolutie
In 2007 schreef Marc van Delft het boekje Bruckners symfonieën en hun Bijbelse en spirituele achtergronden, drie jaar later gevolgd door Bruckners 3e en 9e symfonie en de kosmische evolutie.
In de inleiding stelt Marc van Delft: Bruckners sterk religieuze muziek is geïnspireerd door de goddelijke wereld. Intuïtief heeft Bruckner allerlei waarheden die ook vanuit de Antroposofie bekend zijn in zijn muziek uitgedrukt. Zo kan men in het 1e thema uit het 1e deel van de 9e symfonie exact de kosmische evolutie terugvinden zoals deze door Steiner in zijn boek 'Geheimwissenschaft' beschreven wordt, namelijk de 4 fasen van 1/ het oude saturnus, 2/ de oude zon, 3/ de oude maan, en 4/ de aarde-evolutie. Ook kan men dat 1e thema in verband brengen met het scheppingsverhaal uit de Genesis.
De 3e en 9e symfonie staan beide in D klein, de meest religieuze en kerkelijk-kathedraal-achtige toonsoort en vertonen veel overeenkomsten. In de 3e vinden we dezelfde tendensen als in de 9e, maar dan nog meer traditioneel, in kiemvorm, wat in de 9e zijn ultieme realisatie vindt. In het Adagio van de 9e drukt Bruckner o.a. de ontmoeting met de opgestane - ofwel etherische Christus uit, in de toonsoort E groot (het 'Damaskusbeleven'). Ook in de 3e symfonie komt E groot voor als toonsoort van de 'Opstanding' (maar dan in het 1e deel).
"Bruckners 3e en 9e symfonie en de kosmische evolutie" wordt vergezeld door een CD met vele muziekvoorbeelden die in het boekje zijn behandeld. Bestellen via . De kosten zijn € 10 (plus verzendkosten).
naar boven
2 werelden voor cello en piano
Ergens in de tachtiger of negentiger jaren kreeg ik het idee voor dit stuk dat twee uitersten met elkaar verbindt. Enerzijds het aardse en anderzijds het hemelse, vertegenwoordigd door twee totaal verschillende thema's, die wonderwel goed in elkaar overlopen. Vandaar de titel: 2 Werelden. Nu ik hem weer tevoorschijn heb gehaald is dit een goede aanleiding hem weer in het repertoire op te nemen.
Klik hier voor een voorbeeld van de bladmuziek
naar boven