Renaissance 

De Engelse muziek en haar invloed op de muziek van de 15e eeuw

Tijdens de Honderdjarige Oorlog (1337–1453) beïnvloedden Engelse componisten de muziek op het Europese vasteland. John Dunstaple introduceerde in Frankrijk de ‘Engelse terts’, een interval dat in Engeland al als consonant werd beschouwd, terwijl het op het continent nog dissonant was. Engelse muziek neigde naar majeurtonaliteit, grotere harmonische samenhang en eenvoud, vaak gebaseerd op volksmuziek. Kenmerkend was het gebruik van parallelle tertsen en sexten, ruim twee eeuwen eerder dan op het vasteland. Vanaf het begin van de 15e eeuw beïnvloedde deze stijl continentale componisten, zoals blijkt uit het Old Hall-manuscript met circa 150 werken uit 1370–1420.

De Bourgondische school

Tijdens de Honderdjarige Oorlog breidden de hertogen van Bourgondië hun invloed uit over het gebied van het huidige Nederland, België, Luxemburg, Noordoost-Frankrijk en Lotharingen. Hieruit kwamen de belangrijkste Noord-Europese componisten van de 15e eeuw, velen verbonden aan het Bourgondische hof.

De ‘nieuwe kunst’ (ars nova) werd mede beïnvloed door Engelse muziek, vooral John Dunstaple. Aan het hof van Filips de Goede werkten Guillaume Dufay en Gilles Binchois. Dufay schreef vierstemmige missen met Cantus Firmus – lange notenmelodieën, vaak gregoriaans, met vrije beweging van de andere stemmen – en wereldlijke liederen die zowel middeleeuwse kwinten als tertsharmonie van de vroege Renaissance bevatten.

De Bourgondische school wordt ook wel de eerste Nederlandse school genoemd.

De Nederlandse school (1)

De dominerende positie van de Noord-Europese componisten, die zich vanaf het begin van de 15e eeuw ontwikkelde, blijkt duidelijk uit de levensloop van de belangrijkste muzikanten tussen 1450 en 1550. Velen van hen werkten een groot deel van hun leven aan een Italiaans hof, bij de paus, de koning van Frankrijk of de Heilige Roomse Keizer, wat hen soms naar Spanje, Duitsland, Bohemen of Oostenrijk voerde. In Italië waren Napels, Florence, Ferrara, Modena, Mantua, Milaan en Venetië de voornaamste centra waar deze Franse, Vlaamse en Nederlandse componisten actief waren.

Gedurende ruim een eeuw overheerste de Franco-Vlaamse school het Europese muziektoneel. De componisten uit dit gebied — het huidige Zuid-Nederland, België en Noord-Frankrijk — bepaalden de muzikale stijl van hun tijd. De meest vooraanstaande onder hen was Johannes Ockeghem, wiens invloed ver reikte binnen en buiten deze school.