Het einde van een tijdperk 

Bedrich Smetana (1824-1884) en Antonin Dvorák (1841-1904) waren de belangrijkste Tsjechische componisten van de negentiende eeuw. Bohemen, eeuwenlang een Oostenrijks kroondomein, stond voortdurend in contact met de hoofdstroom van de Europese muziek – anders dan Rusland. Daardoor verschilt de Tsjechische volksmuziek minder van die in West-Europa. Smetana oriënteerde zich op Liszt, Dvorák op Brahms. Hun nationalisme klinkt vooral door in de keuze voor nationale thema’s in hun programmatische muziek en opera’s, maar ook in hun frisse melodieën, soepele harmonieën en subtiele verwijzingen naar volksliedjes en dansritmen.

Een latere Tsjechische, sterk nationaal georiënteerde componist was Leos Janácek (1854-1928). Na 1890 nam hij bewust afstand van West-Europese stijlen en legde, nog vóór Bartók, met grote toewijding een wetenschappelijke verzameling van volksmuziek aan.