Nieuwsbrief Muzikale Verhalen (40)
November 2022
Welkom,
Op minder dan 200 meter afstand vanaf mijn woning staat een kerk waar in het uitgaansseizoen eens per maand een openbaar concert wordt georganiseerd. Een paar dagen geleden kreeg ik een e-mail met een aankondiging van de komende programma's, waaronder Stabat Mater van Pergolesi. De info in de email deed me besluiten Stabat Mater (ook van Scarlatti) als thema te kiezen voor deze nieuwsbrief. Een zoektocht op internet leverde al snel een website op (zie de link naar The Ultimate Stabat Mater Website hieronder) die geheel hieraan gewijd is met vele honderden composities. Zo te zien een eldorado voor de ware liefhebber.
The Ultimate Stabat Mater Website
Over het Stabat Mater op Wikipedia
Ik wens u veel lees- en luisterplezier!
Imke Jelle van Dam
N.B. Ik heb na ontvangst van de e-mail direct 2 entreekaartjes besteld!
Inhoudsoverzicht
Info bekostiging maandelijkse nieuwsbrief
Mocht u iemand kennen die mogelijk ook interesse heeft in deze nieuwsbrief, dan wordt het op prijs gesteld als u deze met begeleidend schrijven doorstuurt. Men kan zich dan zelf kosteloos abonneren (info).
Concertagenda
Antrovista actualiseert (bijna) dagelijks de concertagenda.
Overzicht concerten en muziekcursussen
naar boven
Stabat Mater van Pergolisi
We gaan in gedachten terug naar Goede Vrijdag, 30 maart 1736. Tot dan toe werd in de Dom van Napels elk jaar het 'Stabat Mater' van Scarlatti uitgevoerd. De 26-jarige componist Giovanni Battista Pergolesi heeft echter een nieuwe versie geschreven, die die dag in première gaat.
Het begin is meteen raak, er vloeien tranen bij tal van luisteraars. De beroemde filosoof Rousseau beschrijft de opening van dit meesterwerk zelfs als "het beste en ontroerendste duet dat ooit uit de pen van een componist is voortgekomen.”
Een groter compliment kan Pergolesi zich niet wensen. Maar hij maakt het zelf niet meer mee: Pergolesi overlijdt twee weken voor de eerste uitvoering aan de gevolgen van tuberculose, terwijl hij nog maar 26 jaar oud is.
naar boven
Giovanni Battista Pergolesi (1710 – 1736)
Pergolesi was een Italiaans componist, violist en organist. Hij werkte vooral aan de Napolitaanse hoven. Hij was een van de belangrijkste vroege componisten van opera buffa (komische opera). Pergolesi schreef ook veel kerkmuziek, waaronder een mis in F. Het is echter zijn Stabat Mater (1736) dat de meeste bekendheid geniet. Het werk is in opdracht geschreven ter vervanging van het Stabat Mater van Alessandro Scarlatti dat tot dan toe op elke Goede Vrijdag in Napels was opgevoerd. Het werk bleef populair, werd het meest gedrukte werk van de achttiende eeuw, en werd bewerkt door verschillende andere componisten, onder wie Johann Sebastian Bach, die het gebruikte als basis voor zijn motet Tilge, Höchster, meine Sünden, BWV 1083. Pergolesi schreef voorts een aantal seculiere instrumentale werken, waaronder een vioolsonate en een vioolconcert.
Zie ook de biografie in 200 woorden
Muziekvoorbeelden uit het oeuvre van Pergolesi
Tilge, Höchster, meine Sünden van Bach
naar boven
Stabat Mater van Scarlatti
Stabat Mater van Alessandro Scarlatti is een religieus muziekwerk gecomponeerd voor twee stemmen (sopraan en alt), twee violen en basso continuo, in 1724, in opdracht van de Orde van de Minderbroeders van de Kerk van San Luigi in Napels voor de vastentijd. De tekst is een 13e-eeuwse liturgische tekst over het lijden van Maria, de moeder van Christus.
Scarlatti's compositie maakt indruk door zijn buitengewone muzikale rijkdom, verscheidenheid aan vormen, chromatische vrijheid en flexibiliteit van expressie. Het werk is een van zijn meest populaire religieuze werken van vandaag.
Stabat Mater van Alessandro Scarlatti
naar boven
Alessandro Scarlatti (1660 – 1725)
Alessandro Scarlatti was een Italiaans componist van Barokmuziek. Hij verwierf vooral bekendheid met zijn oratoria, cantates en opera's. Toen hij negentien jaar oud was, schreef hij zijn eerste oratorium, dat in Rome opgevoerd werd. Van de veertig opera's die hij had gecomponeerd zijn er zeven volledig bewaard gebleven. Scarlatti heeft 38 oratoria geschreven. Zijn muziek is spontaan en verrassend, soms ook onsamenhangend. Scarlatti had een grote invloed op de muziek van Händel. Rond 1708 ontmoetten ze elkaar bijna dagelijks.
Zie ook de biografie in 200 woorden
Muziekvoorbeelden uit het oeuvre van Alessandro Scarlatti
naar boven
Een merkwaardig leven lang muziek (2)
In de oktober-nieuwsbrief (39 is geschreven over het boek 'Een merkwaardig leven lang muziek' van de Amerikaanse concertpianist Jeremy Denk (zie link >). Toen is het plan opgevat om muziekvoorbeelden die hij aanhaalt op YouTube op te zoeken. Bij deze: deel twee over een fragment uit een compositie van Saint-Saëns. Jeremy is dan een jaar of 6, 7.
"Op een dag, anders dan anders, wenkte mijn vader mij op mijn plek op de vloer om naast hem op de bank te komen zitten. Hij wilde dat we samen naar Saint-Saëns zouden luisteren. Ik nestelde me in de kussens. Ik hoorde diepe bastonen, cirkelend, opstijgend, en weer tot rust komend. Een weifelend thema. Muziek die stoom afblies, op zoek naar een uitgang. Mijn vader mompelde: 'Blijf luisteren.' We lagen op jacht als jagers. Na een duistere en beladen stilte trilden de houten speakers van een enorm C-groot-akkoord dat het huis deed schudden in triomf.
'Jezus nogantoe,'zei pa. Ik beschouw dat als mijn eerste echte muziekles. Hij leek zo blij. Er was geen spoor van zijn gebruikelijke knorrigheid. Dat orgelakkoord verschafte hem plezier, een dopaminestoot, ..."
naar boven
Gids voor orkestmuziek (13): Bach (3)
Derde Brandenburgse concert in G (10 min)
Allegro – Adagio – Allegro
Dit veel gespeelde concert, dat uitsluitend voor strijkorkest is geschreven, bestaat uit twee delen. Van het geheel worden als concertino drie groepen violen, altviolen en cello's gevormd. Die groepen treden zowel enkel als gezamenlijk op in de edele strijd tegen het tutti. Dat geeft een feestelijke spanning, niet alleen door de afwisseling, maar vooral door het krachtige fiere hoofdthema, dat de ene groep de andere als het ware toespeelt. Enige brede akkoorden vormen de overgang naar het tweede deel, een onbekommerd dansachtig speelmuziekje, een rondo in wiegend ritme met enige contrapuntische bewerkingen.
Derde Brandenburgse concert in G
naar boven
Bladmuziek van Imke Jelle van Dam
In voorgaande nieuwsbrieven was vaak een eigen compositie geplaatst. Dat betekende evenwel dat ik maandelijks met een muziekstuk (meestal uit de oude doos) aan de slag moest. Het was een aardige stok achter de deur, maar leverde ook soms wat stress op en dat wil ik niet meer. Ik pak deze rubliek weer op als op natuurlijke wijze er weer iets nieuws tot stand is gebracht.
Ik volsta nu met een verwijzig naar wat tot nu toe op papier is gezet, hetzij als muziekboek of als PDF.
Muziekboeken - Muziekfonds Halma
Losse bladmuziek (verschillende bezettingen)
naar boven