Classicisme 

Mozart en Haydn

Tijdens zijn verblijf in Wenen in de zomer van 1773 kwam Mozart opnieuw in contact met Joseph Haydn, die sindsdien een belangrijke rol in zijn creatieve leven speelde. De Symfonie in g-mineur (KV 183) - een parallel met Haydn - is een product van de Sturm und Drang-beweging, met een intens, serieus karakter, thematische eenheid en uitgebreidere vorm dan eerdere symfonieën.

Qua vorm is Mozart minder avontuurlijk dan Haydn. Zijn thema's zijn doorgaans zelfstandige eenheden; bij rijke vondsten schrijft hij liever een nieuw thema dan een uitgebreide doorwerking (bijvoorbeeld in het eerste deel van strijkkwartet KV 428). Anders dan Haydn voegt Mozart bijna altijd een contrasterend, lyrisch tweede thema toe in allegro’s in sonatevorm, sluit de expositie vaak met een verwijzing naar het beginthema, en verandert zelden de volgorde of behandeling van materiaal in de reprise.

De piano- en vioolsonates

Van 1774 tot 1781 leefde Mozart voornamelijk in Salzburg. In september 1777 ondernam hij met zijn moeder een reis naar München, Augsburg, Mannheim en Parijs, waar zijn moeder in juli 1778 overleed. Begin 1779 keerde hij terug naar Salzburg. Ondanks tegenslag – hij vond geen vaste aanstelling – ontwikkelde hij zich tot een componist van formaat.

Sommige werken, zoals dansen voor Weense bals, zijn van gering muzikaal belang, maar andere, oorspronkelijk bedoeld als lichte of functionele muziek, blijken een veel grotere artistieke waarde te hebben.

Serenades

In de jaren 1770 en vroege jaren 1780 schreef Mozart vele composities voor tuinfeesten, serenades, huwelijken, geboorten of huisconcerten van vrienden en patronen. Meestal noemde hij ze ‘serenade’ of ‘divertimento’. Sommige zijn kamermuziek voor strijkers met twee of meer blazers, andere voor zes of acht blazers in paren, bedoeld voor buitenuitvoeringen. Alle werken kenmerken zich door een ongekunstelde eenvoud en een bekoorlijke vorm passend bij hun functie.

De vioolconcerten

Naast de expressieve Sinfonia Concertante in Es-majeur KV 364 voor viool, altviool en orkest, componeerde Mozart in Salzburg ook de drie vioolconcerten KV 216 (G-majeur), KV 218 (D-majeur) en KV 219 (A-majeur), alle uit 1775. Deze vioolconcerten zijn zijn laatste werken in dit genre.

Kerkmuziek

Door de positie van zijn vader bij de kapel van de aartsbisschop en zijn eigen functies in Salzburg componeerde Mozart van jongs af aan regelmatig voor de kerk. Zijn missen, motetten en andere heilige toonzettingen behoren, afgezien van enkele uitzonderingen, niet tot zijn belangrijkste werken. Net als bij Haydn zijn ze geschreven in het gangbare idioom van symfonie en opera, met fuga’s waar gebruikelijk, voor koor en solisten begeleid door orkest.

Idomeneo

De laatste belangrijke compositie die Mozart schreef voordat hij naar Wenen verhuisde, was de opera Idomeneo, die in januari 1781 in München in première ging. Het is zijn beste opera seria.