Classicisme 

Studie van werken van Haydn en Bach

In 1781 verliet Mozart Salzburg en vestigde zich in Wenen. De eerste jaren waren voorspoedig: zijn Singspiel Die Entführung aus dem Serail (1782) werd regelmatig uitgevoerd, hij had voorname leerlingen en was als pianist en componist populair bij het Weense publiek. Ongeveer vijf seizoenen leidde hij een bedrijvig leven als onafhankelijk musicus, maar daarna liep het mis: leerlingen vertrokken, opdrachten bleven uit, de uitgaven voor zijn gezin namen toe, zijn gezondheid verslechterde en een vaste betrekking met regelmatig inkomen ontbrak, behalve een klein erebaantje in dienst van de keizer.

Bijna al zijn onsterfelijke werken ontstonden tussen zijn vijfentwintigste en vijfendertigste, toen hij de belofte van zijn jeugd waarmaakte. In deze periode bereikte hij een volmaakte synthese van vorm en inhoud, van hoffelijk en gedegen, van verfijning en charme, met zowel structurele als emotionele diepgang. Cruciaal was de studie van Haydns muziek en de ontdekking in 1782 van Bachs werken, zoals Kunst der Fuge, Das wohltemperierte Klavier en de triosonates. De invloed van Bach blijkt uit het toenemende gebruik van contrapuntische structuren in zijn latere composities.

Haydn-kwartetten

In 1785 publiceerde Mozart zes strijkkwartetten, opgedragen aan Haydn als dank voor wat hij van hem had geleerd. In tegenstelling tot Haydn en Beethoven kwam Mozarts grootste talent voor kamermuziek echter vooral tot uiting in zijn kwintetten, niet in de kwartetten.

In Wenen componeerde hij ook enkele beroemde symfonieën. Zijn laatste en belangrijkste werken in dit genre waren drie symfonieën, geschreven in de zomer van 1788 binnen slechts zes weken.

De pianoconcerten

Onder Mozarts vele Weense werken nemen de zeventien pianoconcerten een bijzondere plaats in; ze werden geschreven om direct te worden uitgevoerd.

Het pianoconcert was bij Mozart belangrijker dan bij welke andere componist uit de tweede helft van de achttiende eeuw ook. Op het gebied van symfonie en kwartet is Haydn zijn gelijke, maar Mozarts concerten zijn onovertroffen: ze combineren een brede opzet met inzicht en vindingrijkheid in de uitwerking van muzikale ideeën.

Hoewel de concerten het publiek versteld moesten doen staan, bleef virtuositeit nooit overheersend; het evenwicht tussen orkest en solist bleef steeds intact. Mozart had een feilloos oor voor de rijke combinaties van timbres en texturen die ontstonden tussen piano en orkest.

Mozarts opera's

Na Idomeneo schreef Mozart geen opera seria meer, met één uitzondering: La clemenza di Tito (1791), haastig gecomponeerd voor de kroning van Leopold II tot koning van Bohemen in Praag. Belangrijke dramatische werken uit de Weense periode zijn het Singspiel Die Entführung aus dem Serail, de Duitse opera Die Zauberflöte (1791) en de drie Italiaanse opera’s Le nozze di Figaro (1786), Don Giovanni (1787) en Così fan tutte (1790), met libretti van Lorenzo da Ponte (1749-1838).

Da Ponte hief de opera buffa (komisch) naar een hoger literair niveau, met diepere karakters, nadruk op sociale spanningen en het luchtig aansnijden van morele kwesties. De orkestratie, vooral blazers, speelt een belangrijke rol in het onderscheiden van karakters en situaties.

In het Requiem, Mozarts laatste, onvoltooide werk, zijn barokelementen van Bach en Händel duidelijk verweven.