menu

Componisten geboren tussen 800 en 1299 

Uit de Middeleeuwen zijn maar weinig componisten bij naam bekend.

Doorkliklijst (op alfabetische volgorde)


Notker de Stotteraar (~ 840 – 912)

Notker (ook Notger of Notgerus) de Stotteraar (ook Balbulus of van Sankt-Gallen) was een vroeg-middeleeuws auteur, componist, poëet en benedictijnermonnik in de Abdij van Sankt Gallen. Hij is de patroon van de muzikanten en wordt aangeroepen tegen het stotteren. Hij werd geboren in een welgestelde familie, in de Zwitserse plaats Heiligau. Hij componeerde muziek en schreef er liturgische teksten bij. Zijn Media vita in morte sumus (Midden in het leven staan we in de dood) werd het strijdlied van de kruisvaarders. Door liturgen wordt hij beschouwd als de oudste en bekendste dichter van sequensen in de kerkmuziek; zijn Liber de musicis notis et symphoniarum modis (boek over muziekschrift en harmonieleer) is verloren gegaan, maar mede door hem werd Sankt Gallen een centrum van Europese kunst en cultuur. Wel bewaard gebleven zijn van hem Hymni et sequentiae(Hymnen en Sequenties), zijn dichtbundel Carmina varia (verschillende gezangen). Notker vond een middel uit om de veelal lange en moeilijke melismen te onthouden. Overleden in Sankt Gallen. Hij werd zalig verklaard in 1512. Zijn feestdag is op 6 april, maar in Sankt Gallen wordt hij ook op 7 mei gevierd.

Wikipedia

Muziekvoorbeelden

naar boven


Hucbald van St. Amand (~ 840 – 930)

Hucbald was een muziektheoreticus, componist, dichter (enzovoort). Hij schreef het vroegst bekende werk van de westerse muziektheorie, waarin hij een uiteenzetting geeft van de verschillen tussen de eigentijdse en oude muziekpraktijk. Aan het klooster van Saint-Amand genoot hij zijn opleiding. Al op jeugdige leeftijd componeerde hij een hymne ter ere van Sint Andreas. Tussen 883 en 900 ging Hucbald een aantal keren op zending om verschillende muziekscholen te hervormen, waaronder die van Saint-Bertin en Reims. Hucbald componeerde een aantal officies voor heiligendagen, waarvan alleen dat voor Sint-Petrus is overgeleverd. Het enige muziektheoretische werk dat vandaag nog aan hem kan worden toegeschreven is De harmonica institutione. Aan de hand van de bekende gezangen, leidt Hucbald de zangers door de muziektheorie, om ze zo bewust te maken van de afstanden die tussen de verschillende tonen liggen. Hucbald werkt een voorstel uit om de bestaande neumennotatie te verbeteren. Hucbald grijpt naar Boëthius terug, aan wie hij de tekens ontleent waarmee die de verschillende tonen in de verschillende toonaarden aanduidt. Hucbald stelt voor de tekens bij de neumen te plaatsen; zo weet de zanger niet alleen welke beweging zijn stem moet maken, maar ook welke toon hij precies moet treffen.

Wikipedia

Muziekvoorbeelden

naar boven


Odo van Cluny (879 – 942)

Odo van Cluny, geboren in Tours, was van 927 tot 942 de tweede abt van de Abdij van Cluny. Onder zijn abbatiaat bereikte Cluny haar eerste bloei. Odo was de zoon van de feodale heer van Deols, nabij Le Mans, en kreeg zijn eerste onderricht aan het hof van Willem I van Aquitanië. Hierna studeerde hij in Parijs onder de leiding van Remigius van Auxerre. Rond 909 werd hij monnik en uiteindelijk overste van de kloosterschool van Baume-les-Messieurs. De abt van deze school, Berno, stichtte de Abdij van Cluny in 910. Odo volgde hem naar Cluny en nam zijn boeken mee. Hij werd abt van Cluny na de dood van Berno in 927. Honderden kloosters werden aan de beweging van Cluny geschonken. Odo schreef het eerste heiligenleven over een niet-geestelijke, te weten graaf Geraldus van Aurillac. Hij was ook bekend als componist en hij schreef over muziektheorie. Zijn werk omvat onder meer drie hymnen (Rex Christe Martini decus, Martine par apostolis en Martine iam consul poliand) en twaalf antifonen opgedragen aan de Saint Martin van Tours. Sommige leerlingen hebben de Musica Enchiriadis aan hem toegeschreven. Odo wordt als heilige vereerd. Zijn feestdag is 18 november.

Wikipedia

Muziekvoorbeelden

naar boven


Heriger van Lobbes (~ 940 – 1007)

Heriger van Lobbes was een abt van de abdij van Lobbes en een historicus, kroniekschrijver en hagiograaf. Hij was een van de vroegste geschiedschrijvers uit de Lage Landen. Heriger studeerde aan de kathedraalschool van Luik. Na het overlijden van Folcuinus werd Heriger in 990 gewijd tot nieuwe abt van de abdij van Lobbes. Zijn belangrijkste werk is een bisdomskroniek van de Luikse bisschoppen, Gesta episcoporum Tungrensium, Trajectensium et Leodiensium. Dit was de allereerste bisdomskroniek in de Lage Landen. Tijdens zijn periode als scholasticus van de abdijschool schreef Heriger voornamelijk in opdracht een aantal hagiografieën over heiligen. Nadat Heriger abt geworden was, evolueerde Heriger van een schrijver in opdracht tot een denker op het gebied van de filosofie en de chronologie. In tegenstelling tot zijn tijdgenoten geeft Heriger in zijn werken ook historische kritieken weer. Heriger schreef eveneens muziekcomposities, waarvan nog één hymne en twee antifonen bewaard zijn gebleven. Hij was ook actief op het gebied van de rekenkunde waar hij eigen vermenigvuldigings- en delingstechnieken introduceerde in Regulæ de numerorum abaci rationibus.

Wikipedia

Muziekvoorbeelden

naar boven


Adémar de Chabannes (~ 989 – 1034)

Adémar, historicus en componist, is geboren in Chabannes in Frankrijk. Opgeleid aan de abdij Saint-Martial de Limoges en werd monnik. Hij wijdde zich aan de herziening van liturgische werken, het schrijven van kronieken en beschrijvingen van levens van heiligen (hagiografie). Hij heeft drie boeken over de Frankische geschiedenis geschreven. Voor het Apostolische feest van de patroonheilige Saint Martial componeerde hij de muziek. Voor deze liturgische gelegenheid droeg hij net als andere cantors bij met eigen composities, vooral in de tropen (uitgebreide muzikale items toegevoegd aan de bestaande liturgische teksten). Volgens James Grier, hoogleraar muziekgeschiedenis in Western University Canada, was hij de eerste die muziek schreef met behulp van een muzieknotatie die nog steeds in gebruik is. Hij plaatste de muzieknoten boven de tekst, hoger of lager op basis van de toonhoogte. Adémar stierf waarschijnlijk in Jeruzalem, waarheen hij op bedevaart was gegaan.

Wikipedia

Toelichting James Grier (Western University Canada)

naar boven


Guido van Arezzo (991 - 1033)

Guido van Arezzo was een Italiaanse benedictijner monnik en wordt beschouwd als een van de belangrijkste grondleggers van de muzieknotatie. Guido van Arezzo werd onderwezen in de benedictijnenabdij van Pomposa. Daar onderkende hij de moeilijkheden die zangers hadden met het onthouden van toonhoogten in de Gregoriaanse gezangen. Hij ontwierp zijn eigen notenbalk die het mogelijk maakte Gregoriaanse gezangen veel sneller te leren. Het bekendste geschrift van Guido van Arezzo is de Micrologus, die zijn lesmethode en aantekeningen over muzieknotatie bevat. Door zijn heldere overzichtelijkheid was de Micrologus het meest uitgedragen muziekleerboek van de middeleeuwen. Vóór Guido's tijd kende men als notatie het systeem van de neumen en de notennamen A-B-C-D-E-F-G. Bij deze namen was het echter niet duidelijk of een secunde A-B nu groot of klein was, te meer omdat men een verscheidenheid van modi zong. De grote uitvinding van Guido is dat hij met behulp van de in zijn tijd overbekende hymne Ut queant laxis een methode bedacht om de grootte van de secunde stap eenduidig te kunnen noteren. De hymne begint iedere regel een secunde hoger. Guido gebruikte de beginlettergrepen ut-re-mi-fa-sol-la als basis van zijn vastlegging.

Wikipedia

Ut queant laxis

Waar komen de namen do re mi vandaan?

naar boven


Wipo van Bourgondië ( ~ 995 - ~ 1048)

Wipo van Bourgondië (ook Wippo) was een priester en schrijver. Hij was kapelaan in dienst van de Heilige Roomse Keizer Conrad II, wiens biografie hij schreef in kroniekvorm. Zijn stijl is eenvoudig en vloeiend, en zijn taal goed gekozen. Andere geschriften zijn de stelregels, Proverbia en Tetralogus Heinrici in rijmende hexameters. Opgedragen aan Henry III, zoon van Conrad II, is het een lofrede van de keizer, vermengd met ernstige vermaningen, met nadruk op dat recht en wet de fundamenten van de troon zijn. Hij schreef een klaagzang in het Latijn op de dood van Conrad. Vermoedelijk is hij ook de componist van de beroemde Paassequens Victimae Paschali Laudes. Het Victimae paschali wordt gezongen op het Hoogfeest van Pasen na de Koorzang en het Alleluja. De melodie van het gregoriaans volgt voor de acht versregels het schema A-B-B-C-D-C-D-E. Dit is ongetwijfeld de oudste van de vijf officiëel door het concilie van Trente erkende sequenties. Bij vergelijking van de Victimae met wat er van de oudere sequensen is bewaard gebleven, valt op dat hier al duidelijk sprake is van ritme en rijm.

Wikipedia (Engels)

Victimae Paschali Laudes

Muziekvoorbeelden

naar boven


Hermann von Reichenau (1013 - 1054)

Hermann von Reichenau (ook wel Hermannus Contractus of Herman de Lamme genoemd), zoon van de graaf van Altshausen, werd vlak na zijn geboorte getroffen door een spierziekte. Die zorgde ervoor dat hij aan beide benen verlamd raakte, moeizaam sprak en alleen nog zijn rechterarm kon gebruiken. Op zevenjarige leeftijd werd hij aan de benedictijner abdij van Reichenau toevertrouwd, waar Benno van Osnabrück zijn leermeester was. In 1043 trad hij toe tot de kloostergemeenschap. Zo gehandicapt en mismaakt als hij lichamelijk was, zo begaafd bleek hij van geest. Hij ontwikkelde zich tot een veelzijdig wetenschapper. Hij was theoloog, wiskundige, astronoom, musicus, vertaler en historicus; zijn bekendste werk is het Chronicon, een wereldgeschiedenis vanaf Christus’ geboorte. Bovendien wordt hij door sommigen beschouwd als de beroemdste dichter van zijn eeuw. Hij schreef -inmiddels blind geworden- kerkelijke liederen en hymnen; de nog altijd bekende en gezongen hymnen ter ere van de Maagd Maria, Salve Regina en Alma Redemptoris Mater, worden aan hem toegeschreven. Volgens zijn tijdgenoten was hij een uiterst beminnelijk en fijngevoelig mens; zij noemden hem Het Mirakel van Onze Eeuw. Hij stierf te Altshausen, 41 jaar oud. Hij werd in 1863 zalig verklaard.

Wikipedia (Duits)

Muziekvoorbeelden

naar boven


Godric of Finchale (~ 1065 – 1170)

De biografie van Goderik van Finchale is opgetekend door de monnik Reginald van Durham, een tijdgenoot van hem. Goderik was aanvankelijk marskramer, zeeman en koopman. Hij was kapitein van het schip dat Baldwin I, deelnemer aan de eerste kruistocht en uitgeroepen tot koning van Jeruzalem, vervoerde van Jeruzalem naar Jaffa in 1102. Na jaren op zee kwam Goderik terug naar Engeland. Hij ging naar het eiland Lindisfarne en had daar een bovenzinnelijke ontmoeting met de overleden Sint Cuthbert. Goderik wijdde zich sindsdien aan het Christendom. Hij maakte een groot aantal pelgrimsreizen rond het Middellandse Zeegebied, kwam terug naar Engeland en leefde daar twee jaar samen met de oudere heremiet Aelric. Na zijn dood maakte Goderik nog één keer een pelgrimsreis naar Jeruzalem. Terug in Engeland overtuigde hij Flambard, Bisschop van Durham, ervan hem een plaats te gunnen als herermiet in Finchale. Daar leefde hij nog zestig jaar en werd om zijn wijsheid en heiligheid regelmatig om advies geraadpleegd. Goderik van Finchale componeerde vier liederen, die door Reginald van Durham gedocumenteerd zijn. Het zijn de oudst bewaarde Engelse liederen. Crist and Sainte Marie en Saintë Marië Virginë zijn volgens de overlevering vanuit een visioen tot stand gekomen.

Wikipedia (Engels)

Muziekvoorbeelden

naar boven


Adam de Saint Victor (eind 11ste eeuw – 1146)

Adam van Sint Victor is waarschijnlijk geboren in Parijs en stierf in de abdij van St. Victor. Adam was eerste cantor (voorzanger) van de Notre Dame in Parijs sinds 1107 tot ongeveer 1134. In Adam komen alle trends van de vroege Middeleeuwen samen, de sequens bereikt bij hem als strofisch lied de hoogste vervolmaking, objectieve kracht en verfijning weet hij te combineren, hij is krachtig, maar ook teder, beslist niet sentimenteel. Een intellectuele tendens begint er in zijn liederen door te dringen, maar zijn typologie is toch nog geheel beeldend, een vermenselijking treedt op, maar het blijft nog gebonden in een groter geheel. Adam is een hoogtepunt, een afsluiting tevens. In zijn werk is er zo’n volmaakte eenheid van stijl en wezen, van gedachte en beeld, van vorm en bezieling, als nadien niet meer mogelijk zal blijken. In Resurrectione Domini en De Maria Virgine zijn zijn bekendste werken. Renovatio Mundi is opmerkelijk door het thema van het ontwaken van de natuur in de lente en doet denken aan de liederen van troubadours.

Wikipedia (Frans)

Muziekvoorbeelden

naar boven


Guillaume IX d'Aquitaine (1071 - 1126)

Willem IX van Aquitanië, bijgenaamd de Troubadour of de Jonge, was een zoon van graaf Willem VIII van Poitiers en Hildegarde van Bourgondië. Willem wordt beschouwd als een van de belangrijke voorbeelden van dichters en zangers uit de riddercultuur van de latere middeleeuwen. Hij kreeg een uitstekende opleiding in Poitiers, waaronder onderwijs in gregoriaans. Willem verbaasde zijn docenten en medeleerlingen door het gemak waarmee hij teksten vervaardigde en op muziek kon zetten. Hij zou later niet in het Latijn maar in het occitaans dichten en zingen om zich verstaanbaar maken voor een ruimer publiek. Willem volgde in 1086 zijn vader op als graaf van Poitiers en hertog van Aquitanië. Nam deel aan de Kruistocht in 1101, die rampzalig verliep, waarbij hij ternauwernood aan de dood ontsnapte. Het mislukken van de kruistocht werd aan Willems losbandig gedrag geweten. Na zijn terugkeer begon hij liederen te componeren over zijn lotgevallen tijdens de Kruistocht. In 1114 kreeg Willem conflicten met de kerk. Willem werd daardoor meerdere malen geëxcommuniceerd, ook vanwege tal van intriges. Zijn onverbloemde gedichten gaan over vrouwen en liefde, zijn (overdreven) seksuele prestaties en over politiek en oorlog. Veel van zijn teksten en muziek is bewaard gebleven.

Wikipedia

Muziekvoorbeelden

naar boven


Pierre Abélard (1079 - 1142)

Pierre Abélard (Petrus Abaelardus) was theoloog, filosoof (gerekend tot de scholastici), dichter en componist. Begon als leraar in de dialectica, vervolgens docent theologie aan de kathedraalschool van de Notre-Dame. In Abaelardus' werk Sic et non (Ja en neen) stelt hij het thema waarheid centraal. Hij wil eerst begrijpen en pas daarna geloven (nihil credendum nisi prius intellectum). Abaelardus vond dat een zonde alleen een zonde is als die uit vrije wil wordt gepleegd en dus tegen het eigen geweten ingaat. Hij wijst hiermee als eerste op het belang van de intentie van een daad, een aspect dat een grote rol is gaan spelen in de latere middeleeuwse theologie over schuld en boete. De leer van Abaelardus was in strijd met de heersende kerkelijke ideeën. Hij werd in de ban gedaan en zijn leer werd in 1140 door de synode van Sens veroordeeld. Abaelardus is voorts bekend als belangrijk dichter en componist. Hij componeerde enkele liederen voor zijn geliefde Héloïse die verloren zijn gegaan. Hij componeerde eveneens een hymneboek voor de religieuze orde te Argenteuil waartoe Héloïse was toegetreden. Hij schreef ook eenstemmige hymnes en sequensen op teksten uit de Codex Las Huelgas en zes Bijbelse planctus (lamentaties).

Wikipedia

Muziekvoorbeelden

naar boven


Hildegard von Bingen (1098 - 1179)

Hildegard van Bingen, bijgenaamd de Sibille van de Rijn, was een Duitse benedictijnse abdis. Zij was ondermeer actief op het gebied van religie, kosmologie, wetenschappen, filosofie, compositie en muziekbeoefening en poëzie. Hildegard werd geboren in een adellijk gezin. Voor haar opvoeding werd ze op haar achtste overgedragen aan de zorg van de abdis van het nonnenklooster te Disibodenberg. Al op haar vijftiende jaar legde zij de gelofte af. In 1147 besloot Hildegard een zelfstandig vrouwenklooster te stichten op de Rupertsberg te Bingen. In deze tijd begon Hildegard de visioenen die zij vanaf haar 43e levensjaar kreeg op te tekenen. Haar muziek vormt een geheel eigen tak aan de boom van het Gregoriaans. Ongeveer 80 van haar composities zijn overgeleverd. Hildegard schreef het mysteriespel Ordo Virtutum, "Orde der deugden", een gezongen drama voor vrouwenstemmen met één partituur voor mannenstem (de duivel). Daarnaast componeerde zij 75 gezangen voor de liturgie op basis van haar visioenen: een kyrie, een alleluia, 35 antifonen, 19 responsoria, zeven hymnen en zeven sequenties. Al is de toonomvang van haar composities uitgestrekter en de melodievorming persoonlijk met soms veel melismen, toch liggen deze gezangen muzikaal in het verlengde van de gregoriaanse traditie van het Rijnland.

Wikipedia

Muziekvoorbeelden

naar boven


Jaufré Rudel ( 1113 – 1170)

Jaufré Rudel, baron van Blaye, was een bekende troubadour in zijn tijd. Hij schreef liederen aan het Franse hof, die vaak gingen over een verre en onbereikbare liefde (l'amour lointain). Hij was vermoedelijk de eerste die dit onderwerp in de poëzie introduceerde. Er is weinig bekend over het leven van Rudel, maar we weten wel dat hij deelnam aan de tweede kruistocht in 1147. Na zijn dood verschenen meerdere verhalen over hem, waarin wordt verteld dat hij, in de ban van de beschrijvingen van de mooie gravin Hodierna van Tripoli (Syrië), op reis ging om haar te zoeken. De gravin was zijn amour lointain, ook al had hij haar nog nooit ontmoet. Tijdens zijn reis werd hij echter ziek en stervend werd hij naar Tripoli gebracht. Toen de gravin van het bestaan van haar minnaar hoorde, ging ze naar hem toe. Nadat zij hem een kus had gegeven, stierf hij in haar armen. Dit romantische, maar onwaarschijnlijke verhaal, vindt zijn oorsprong in het onderwerp van Rudels liederen en zijn vermoedelijke dood tijdens de tweede kruistocht. Acht liederen van Rudel zijn bewaard gebleven, waarvan vier met muzieknotatie, waaronder Quan lo rius de la fontana.

Wikipedia

Muziekvoorbeelden

naar boven


Richard I Leeuwenhart (1157-1199)

Richard I Leeuwenhart was koning van Engeland van 1189 tot 1199 en nam als kruisvaarder deel aan de Derde Kruistocht. Richard werd in 1172 hertog van Aquitanië en in 1189 hertog van Normandië. Richard stond bekend als een vechtjas, een hard en moedig man, maar ook met culturele interesse en humor. Het is door deze eigenschappen dat hij zichzelf de bijnaam Leeuwenhart verdiende. Door zijn avontuurlijke aanleg en oorlogszuchtige instelling bracht hij Engeland aan de rand van de financiële afgrond. Richard was van de tien jaar van zijn koningschap in totaal niet meer dan 10 maanden in Engeland. Richard stond ook bekend als een troubadour die zijn liederen schreef in het Occitaans, zijn moedertaal. Hoewel hij koning van Engeland was, sprak hij zelf geen Engels, maar Occitaans en Frans.

Wikipedia

Muziekvoorbeelden

naar boven


Leoninus (Léonin) (~ 1159 - 1201)

Leoninus (ook Léonin, Leonius, Leo) was een belangrijke en tevens de eerste bij naam bekende componist van het polyfone organum. Hij was waarschijnlijk een Fransman, vermoedelijk woonde en werkte hij in Parijs bij de Notre Dame en was het vroegste lid van de Notre Dame school van de polyfonie in de Ars Antiqua stijl. Het enige dat over hem bekend is, is afkomstig uit de geschriften van een latere student aan de kathedraal, die zich Anonymous IV noemt. Van hem weten we dat Léonin de componist is van het Magnus Liber organi (grote organumboek), een cyclus van tweestemmige gradualen, alleluia's en responsoria. Waite schrijft in 1954: ‘Het was Léonin's onvergelijkbare verdienste om voor het eerst een logisch systeem voor het noteren van het ritme te introduceren in polyfone muziek, en, net zo belangrijk, een notatiewijze voor de expressie te creëren’. Magnus Liber was bedoeld voor liturgisch gebruik. Volgens Anonymous IV werd het werk van Léonin verbeterd en uitgebreid door de latere componist Pérotin.

Wikipedia (Engels)

Muziekvoorbeelden

naar boven


Perotinus (Protin) (~ 1170 - ~ 1236)

Perotinus Magnus of Pérotin de Grote was een Frans componist. Hij wordt beschouwd als een der eerste grondleggers van het motet. De partituren van werken die aan hem worden toegeschreven, hebben een zeer herkenbare stijl. In 1198 en 1199 vaardigde de bisschop van Parijs, Odo de Sully, twee decreten uit met betrekking tot de viering van Kerstdag en Sint-Stefanus, waarin hij stipuleerde dat er een driestemmig en een vierstemmig organum gezongen dienden te worden, id est, polyfone sequensen. Deze twee composities zijn bewaard gebleven: Viderunt omnes fines terrae en Sederunt principes. Anonymus IV schrijft die werken aan Perotinus toe. In deze werken zien we een afwisseling van oude gregoriaanse cantus firmus met weelderige polyfone structuren die de basis legden voor de ontwikkeling van de isoritmiek, die later onder Guillaume de Machaut en Philippe de Vitry ongekende hoogten zou bereiken. Perotinus is een vernieuwer getuige zijn complexe mathematische structuren en canons. Hij had ook oog voor de inhoud van de tekst, wat in de middeleeuwen ongebruikelijk was. Hij maakte een groot aantal clausulae en verbeterde het Magnus Liber, toegeschreven aan Leoninus. De afwisseling van strak discant en uitgebreide motieven en kunstgrepen zorgt voor verrassende effecten.

Wikipedia

Muziekvoorbeelden

naar boven


Walther von der Vogelweide (1170 - 1230)

Walther von der Vogelweide (letterlijk: van het vogelweiland) was een Duitstalig minnezanger en dichter. De plaats van geboorte is onduidelijk, omdat er te weinig informatieve documenten zijn die zijn geboorteplaats aanhalen. De jonge Walther leerde zijn dichterlijke kunsten in Oostenrijk van een opmerkelijke meester, Reinmar von Hagenau, die hij later in twee van zijn gedichten vermeldt. Na diens dood nam hertog Frederik I van Oostenrijk hem onder zijn hoede. Deze periode was ongetwijfeld de productiefste van zijn leven, welke echter spoedig eindigde door de dood van de hertog in 1198. De 28-jarige Walther was ontzet en zocht naar een andere patroon om hem muzikale kunsten aan te leren. Hij trok van dorp tot dorp om te zingen en voor te dragen. In de periode 1198-1209 kwam Walther onder de hoede van tientallen leermeesters te staan. In 1230 stierf hij op 59-jarige leeftijd. Hij was een zeer bekende zanger en dichter uit de middeleeuwen. Talrijke teksten van hem zijn bewaard gebleven, waaronder een lied waarin hij de stad Jeruzalem bezingt, die zonet voor de kruisvaarders opdoemt: het zogenaamde Palestinalied. (Zijn naam komt voor in een lied van Wagner. Am stillen Herd uit die Meistersinger.)

Wikipedia

Muziekvoorbeelden

naar boven


Raimbaut de Vaqueiras (~1180 – 1207)

Raimbaut de Vaqueiras was een Provençaals troubadour en in zijn latere leven ridder. Hij verbleef vooral aan de Italiaanse hoven. Raimbaut kwam oorspronkelijk uit Vacqueyras in de Provence. Het grootste deel van zijn leven was hij te vinden aan de zijde van Bonifatius I van Monferrat. Hij claimde het ridderschap, nadat hij zijn heer had beschermd in de slag om Messina. Hij nam in 1204 deel aan de Vierde Kruistocht. Zo was hij aanwezig bij de inname van Constantinopel en begeleidde daarna Bonifatius naar Thessaloniki, waar Bonifatius koning werd. Waarschijnlijk stierf Raimbaut samen met Bonifatius in een hinderlaag van de Bulgaren in 1207. Raimbaut de Vaqueiras was voor zijn tijd een veelzijdig troubadour, hij componeerde zijn liederen in verschillende stijlen. Hij bracht samen met Perdigon en Ademar de Peiteus het oudst bewaarde Torneyamen ten gehore, een muzikaal debat tussen twee personen. Er zijn in totaal 33 liederen van hem bewaard gebleven. Een daarvan Kalenda maya is van oorsprong een instrumentaal stuk, een zogenaamde estampie (een uit verschillende onderdelen bestaande dans). Volgens een overlevering zou Raimbaut de tekst Kalenda maya gemaakt hebben bij een melodie die hij aan het hof te Montferrat door twee Franse vedelaars had horen spelen.

Wikipedia (Engels)

Muziekvoorbeelden

naar boven


Adam de la Halle (~1237 - ~1288)

Adam de Halle (geboren in Arras en overleden in Napels) studeerde kunstwetenschappen in Parijs. Het zangspel Le Jeu de Robin et Marion, zijn beroemdste werk, wordt wel de allereerste voorloper van de opera genoemd. De la Halle was de eerste die poëzie en lyriek met polyfonie bewerkte. Naast toneelstukken en motetten schreef hij rondzangen. Er zijn tientallen werken van hem bewaard, waaronder 36 chansons, 11 motetten en een onvoltooid episch gedicht. Adam de la Halle stond op de overgang naar de Ars Nova; hij wordt vaak de laatste trouvère genoemd. Zijn veelzijdigheid en persoonlijk experiment schonken hem een grote roem; getuige hiervan de vele manuscripten met zijn werken die verspreid over Europa bewaard zijn gebleven. Jeu de Robin et Marion brak definitief met de hoofse poëzie en zette de deur open naar een incorporatie van volksmuziek, humor en ironie, de weg effenend voor de theatrale komedie. De werken zijn geschreven in een Picardisch dialect, hetgeen ze heden ten dage vrij ontoegankelijk maakt - desondanks heeft Robin et Marion sedert de 19de eeuw opnieuw aan belangstelling gewonnen. Zijn motetten worden zeer verfijnd en van hoge kwaliteit geacht.

Wikipedia

Muziekvoorbeelden

naar boven


Petrus de Cruce (eind 13de - begin 14de eeuw)

Petrus de Cruce (ook Pierre de la Croix) was geestelijke, componist en geleerde. Hij is geboren in of in de buurt van Amiens ( Frankrijk), als telg van een invloedrijke familie. Zijn actieve periode was rond het jaar 1290. Hij studeerde waarschijnlijk aan de Universiteit van Parijs en was wellicht student van muziektheoreticus Franco van Keulen, schrijver van Ars cantus mensurabilis (kunst van de meetbare muziek). Jacques de Liège (1260-1340), prestigieus muziektheoreticus van de Vlaams-Franse school, roemde Petrus als ‘een waardig en doelmatig musicus, die zoveel mooie en goede stukken van mensurale polyfonie heeft gecomponeerd en werkte volgens voorschriften van Franco van Keulen’. Petrus schreef motetten waarin het triplum (de eerste stem) in verhouding tot de andere stemmen een tot dan toe ongehoord tempo had. Dit vond navolging bij andere anoniem gebleven componisten. Deze stijl wordt (tegenwoordig) met Petroniaans aangeduid.

Wikipedia (Engels)

Muziekvoorbeelden

naar boven


Philippe de Vitry (1291 - 1361)

Philippe, geboren in Vitry was een Frans componist en muziektheoreticus, maar daarnaast ook bisschop, dichter en diplomaat. Hij was secretaris van Karel IV en Filips VI van Frankrijk en later van 1351 tot 1361 bisschop van Meaux. Hij is bekend vanwege zijn vernieuwing in de muzieknotatie - vooral op ritmisch gebied - en is samen met Guillaume de Machault de belangrijkste vertegenwoordiger van de Ars nova. Van zijn composities zijn slechts enkele motetten (op eigen tekst) bewaard gebleven. Hij schreef het muziektraktaat Ars nova (ca. 1322–1323), dat een verhandeling is over de muziek die hij en Guillaume de Machault in zwang brachten. Blijkens getuigenissen van tijdgenoten die in hem een universeel geleerde zagen, heeft hij zich ook bewogen op het terrein van de metafysica, de mathematica en de dichtkunst.

Wikipedia (Engels)

Muziekvoorbeelden

naar boven