Nieuwsbrief Muzikale Verhalen (24)
Juli 2021
Welkom
Zo'n tien jaar geleden bevond ik mij in de eindfase van het onderzoekswerk dat moest leiden tot het boek 100 jaar euritmie in Nederland (dat in 2013 verscheen). Een van de hoofdstukken betrof de Tweede Wereldoorlog. Ik weet nog goed dat ik online bij de Koninklijke Bibliotheek in de kranten van die tijd zat te bladeren. Op 10 mei 1940 schreef de gecombineerde nooduitgave van Het Vaderland en de Nieuwe Rotterdamsche Courant onder de kop 'Duitsche aanval op Nederland': 'Als een dief in den nacht is de vijand vanmorgen vroeg over onze grens gekomen, zonder eenige waarschuwing.' Wonderlijk is dat vanaf een week later het leek of er niets aan de hand was. In de kranten uit die tijd nauwelijks een woord meer over oorlog en onderdrukking ...
In de huidige tijd hebben we te maken met de corona-pandemie. In de mainstream media vindt - zo is inmiddels gebleken - een selectieve en gefragmenteerde berichtgeving plaats. Veel relevante informatie wordt weggelaten of gecensureerd. Hierdoor is het lastig (gemaakt) zich een compleet beeld te kunnen vormen van wat er aan de hand is.
De nieuwsbrief over muziekgeschiedenis leende zich er niet voor over de crisis te schrijven. Met de nieuwste compositie van Marc van Delft met de titel Het Corona-protestlied en met de wereldwijd uitgevoerde flashmobs van Dancer Encore (Wij Dansen Door) kan dat nu wel. Om toch ook aan de muziekgeschiedenis tegemoet te komen wordt dit tevens gedaan in het kader van strijd- en protestliederen door de eeuwen heen.
Themanummer Russische componisten (3)
In deze nieuwsbrief het derde deel van de trilogie over Russische componisten. Het betreffen toondichters die buiten de 'top tien' vallen, maar wel genoemd zijn in het boek Geschiedenis van de westerse muziek. Het betreffen (op volgorde van geboorte): Aleksandr Dargomyzjski (1813 – 1869), Aleksandr Borodin (1833 – 1887), César Cui (1835 – 1918), Mili Balakirev (1837 – 1910) en Aleksandr Glazoenov (1865 – 1936).
Opvallend is dat het overgrote deel van de 15 bekendste Russische componisten aanvankelijk een ander beroep had gekozen! Een opsomming: drie waren topambtenaar in dienst van de overheid, drie officier in het leger, één studeerde rechten en één wiskunde en één is (naast de muziek) zijn gehele leven als chemicus werkzaam geweest. De overige zes hebben van kinds af aan voor muziek gekozen.
Ik wens u veel lees- en luisterplezier!
Imke Jelle van Dam
Inhoudsoverzicht
Info bekostiging maandelijkse nieuwsbrief
Mocht u iemand kennen die mogelijk ook interesse heeft in deze nieuwsbrief, dan wordt het op prijs gesteld als u deze met begeleidend schrijven doorstuurt. Men kan zich dan zelf kosteloos abonneren (info).
Concertagenda
Antrovista actualiseert (bijna) dagelijks de concertagenda.
Overzicht concerten en muziekcursussen
naar boven
Strijdliederen
Wikipedia zegt hier onder meer het volgende over: Een strijdlied is een lied dat oproept tot strijd of strijdvaardigheid, vaak gebruikmakend van oorlogs- en martelaarspoëzie. Zijn toonzetting maakt het geschikt voor samenzang of mars. Het is bedoeld om de groepsidentiteit te bevestigen. Ook geuzenliederen, spot- en protestliederen worden tot de strijdliederen gerekend.
Naast verzets- en emancipatiebewegingen, gebruiken ook gevestigde regimes het strijdlied om de nationale samenhang te bewaren. Veel nationale hymnes zijn strijdliederen, zoals de Marseillaise en het Wilhelmus.
Ook liederen van de anarchistische, communistische of sociale arbeidersbeweging zijn strijdliederen. Vooral in de eerste helft van de twintigste eeuw vervulden zij een belangrijke functie bij het opluisteren van demonstraties en massamanifestaties. Ook daarna zijn strijdliederen ingezet in een breed scala van maatschappelijke actie.
naar boven
Protestliederen
Wikipedia zegt hier onder meer het volgende over: Een protestlied is een lied dat de maatschappij op de hak neemt, met het doel deze te veranderen. Bekende protestzangers zijn onder meer Bob Dylan, en in het Nederlandse taalgebied Boudewijn de Groot.
De barokmuziek vertoonde al de eerste tekenen van protest. Ludwig van Beethoven componeerde in 1804 het fameuze stuk Eroica, over de oorlog tussen Frankrijk en Oostenrijk. Hij zat tijdens de bombardementen in Wenen beangstigd in de kelder bij zijn broer, terwijl hij zijn - toch al zo beschadigde - oren beschermde tegen het geluid. In Eroica geeft Beethoven zijn gevoel van woede, angst en verdriet weer.
Een ander belangrijk protesterend klassiek stuk is 'Leningrad' van Dmitri Sjostakovitsj, waarin de componist zijn woede uit over de omsingeling van Leningrad door de Duitsers. Leningrad was onderdeel van een trilogie over de Tweede Wereldoorlog. Het derde deel uit deze trilogie is geschreven in 1945, na het bombardement op Hiroshima. Sjostakovitsj toont hierin nog maar weinig optimisme, en is vooral boos vanwege het voeren van zinloze en lege oorlogen.
Aan het eind van de 19e eeuw zochten Amerikaanse slaven een manier om zich te uiten. Hiervoor combineerden zij gospel met de westerse muziek die zij op de plantages te horen kregen. Het resultaat was de blues: een swingende, ritmische muziekstijl met melancholische teksten.
Bob Dylan is een van de eerste protestzangers uit de popmuziek en wellicht de bekendste en succesvolste ooit. Zijn teksten zijn poëtisch, maar toch zeer maatschappijkritisch. Zijn eerste succesnummer, 'Blowin' in the Wind' uit 1963, spreekt het verlangen naar een betere wereld uit, evenals The Times They Are a-Changin' uit 1964. De teksten van deze en andere nummers van Dylan zijn zo abstract dat een algemene zeggingskracht bereikt wordt.
In 1966 valt de Nederlandse zanger Boudewijn de Groot op met het liedje 'Welterusten, meneer de president', over de soldaten in Vietnam. Op een sarcastische manier zingt hij over de president, die over lijken gaat voor geld en macht.
Muziekvoorbeelden
Leningrad - Dmitri Sjostakovitsj
Blowin' in the Wind - Bob Dylan
The Times They Are a-Changin' - Bob Dylan
Welterusten, meneer de president - Boudewijn de Groot
naar boven
Corona-Protestlied van Marc van Delft
Marc van Delft schrijft: 'Ik heb eerst de teksten geschreven, daarna de muziek, en toen de pianobegeleiding opgenomen, en jpg's gemaakt met de teksten en bijpassende plaatjes. Het is wellicht een nogal confronterend filmpje, over de strijd tussen goed en kwaad, over de duivel en satan tegen de goddelijke licht-machten. Christus en Michael tegen de draak en de anti-christ. De al-vernietigende machten van het boze die in 2020 de grootste aanval en de grootste misdaad tegen de mensheid uit de gehele wereldgeschiedenis hebben gepleegd en daar nog steeds mee bezig zijn in hun poging om een Satanische totalitaire werelddictatuur uit te rollen met de corona-griep als voorwendsel. Het gaat om een apocalyptische strijd tussen licht en duisternis, leugen en waarheid, liefde en haat, domheid tegenover gezond verstand, blinde gehoorzaamheid tegenover wakkerheid en kritisch naar de objectieve feiten kijken.'
Het is de wens van Marc van Delft dat het Corona-protestlied wordt uitgevoerd door een koor met pianobegeleiding.
Link naar tweede, verbeterde versie van Corona-Protestlied
Link naar de achtergronden, filmpjes en tekst
Naschrift Marc van Delft: 'Ik hoop dat het lied vele mensen kan bereiken en dat het een wakker-makende werking zal hebben waardoor de mensen zich nog beter bewust worden van waar we hier eigenlijk mee te maken hebben, zodat er steeds meer mensen in beweging zullen komen om de momentele catastrofale wereldsituatie ten goede te doen keren.
naar boven
Dancer Encore - Wij Dansen Door
De Fransman Kaddour Hadadi (HK) schreef in december 2020 het lied Dancer Encore. Enkele maanden later speelde deze compositie in de vorm van flashmobs een rol in het verzet tegen de verregaande coronamaatregelen, eerst in Frankrijk (de première vond plaats op 4 maart 2021 op Gare du Nord in Parijs), maar al snel ook in andere Europese landen, waaronder Nederland. Te beginnen in Nijmegen (17 april) hebben sindsdien in diverse plaatsen hier te lande tientallen flashmobs plaatsgevonden uitgevoerd door ad-hoc (amateur) musici, zangers en dansers op een Nederlandse tekst: 'Wij Dansen Door'. Op 27 juni j.l. vond in Den Bosch een flashmob plaats door meer dan 200 deelnemers uit Nederland, Duitsland en België.
Oorspronkelijke versie Dancer Encore door HK (december 2020)
Première op Gare du Nord in Paris (4 april 2021)
Landelijke flashmob Luister Goed in Den Bosch (27 juni 2021)
Diverse flashmobs van Dancer Encore wereldwijd
Nederlandse tekst Dancer Encore / Wij Dansen Door
Luister goed
Wij dansen dag en nacht door – als het moet
Samen stappen wij hier uit – houd moed
Liefde, vrijheid, kracht in overvloed
Nanananananana
Alles lijkt niet meer te kloppen
Deze waanzin is te stoppen
Allen, samen zijn wij sterk – en vrij
In verbinding zijn dat willen wij
Waar wacht je op
Kom mee en dans met mij
Wij zijn degenen die beslissen
Laat ons daarin niet vergissen
‘t Leven laat zich niet beknotten
en samen zijn wij niet te stoppen
Want liefde overwint altijd – jaaaaah
naar boven
Aleksandr Dargomyzjski (1813 – 1869)
Top drie van meest beluisterde composities op YouTube
Baba-Yaga Fantasy-Scherzo (22 duizend)
naar boven
Aleksandr Borodin (1833 – 1887)
Top drie van meest beluisterde composities op YouTube
Prince Igor: Polovtsian Dances (2,2 miljoen)
Nocturne van het tweede strijkkwartet (1,6 miljoen)
String Quartet No. 2 (1,2 miljoen)
naar boven
César Cui (1835 – 1918)
Top drie van meest beluisterde composities op YouTube
Kaleidoscope for violin and piano (74 duizend)
Sonata for violin and piano (44 duizend)
naar boven
Mili Balakirev (1837 – 1910)
Top drie van meest beluisterde composities op YouTube
Symphony No.1 in C-major (144 duizend)
Russia, symphonic poem (98 duizend)
naar boven
Aleksandr Glazoenov (1865 – 1936)
Top drie van meest beluisterde composities op YouTube
Concert Waltz No1 (117 duizend)
Concerto in A klein (75 duizend)
naar boven
Stil Verlangen voor piano solo
Eind jaren zeventig kreeg ik een inspiratie voor zo'n vier maten muziek: melodie en harmonie, direct op een kladje genoteerd. Op dat moment miste ik de vaardigheid het uit te werken. Ruim twintig jaar later kreeg ik een betaalde opdracht muziekstukken te schrijven voor een bezetting van twee accordeons, piano, bas en drums in het lichte-muziekgenre (zie Tones and Tunes). Toen was de tijd wel rijp. Ik heb het muzikale idee toen uitgewerkt als ballad en gaf het de titel Ballade. Weer later heb ik een versie gemaakt voor cello en piano en deze enkele weken geleden gecomprimeerd voor piano solo. Als nieuwe titel kreeg het de naam Stil Verlangen.
Vanaf vandaag kan Stil Verlangen als PDF (drie pagina's) besteld worden voor slechts € 1,50.
Klik hier voor voorbeeld van de bladmuziek van Stil Verlangen.
naar boven